تاثیر ورزش در رفتار اجتماعی و فردی

گفتار اول
تاثیر ورزش درتغییر رفتار اجتماعی
ورزش عامل فرهنگی است که در روند اجتماعی شدن تاثیر گذار است. اجتماعی شدن بخشی از تکامل شخصیت انسانهاست که طی آن فرد ارزشهای گروهی را در ارزشهای فردی خود مستحیل و نهایتا آنها را جانشین ارزشهای فردی میکند. در رقابتهای ورزشی ، شخص الزاما ارزش های خود را با ارزش های دیگران هماهنگ می سازد که این خود گامی به سوی رعایت حقوق فردی و اجتماعی دیگران است. توسعه ی فعالیت های ورزشی در جامعه و سوق دادن افراد به شرکت در این گونه فعالیت ها از راه های گوناگون ممکن است بر عامل های اجتماعی آن جامغه اثرهای مثبتی داشته باشد و تغییراتی در رفتار اجتماعی فرد در مقابل جامعه ایجاد کند. البته این تغییرات بستگی به فرهنگ و ارزش های معمول جامعه و شخصیت اجتماعی افراد نیز دارد. بخشی از تغییر رفتارهای اجتماعی که در نتیجه ی شرکت در محیط های ورزشی حاصل میشود به شرح زیر است:

1. بروز شخصیت اجتماعی
شخصیت اجتماعی بیان کننده ی رشد صحیح و طبیعی روانی افراد است. چنانچه تربیت بدنی در جامعه مطابق با اصول این علم در نظر باشد، افراد ورزشکار از فرد گرایی و خود محوری بر کنار می مانند و رشد و حیات طبیعی در فرد بهبود می یابد که در نتیجه ی شکوفا شدن این استعداد ، فرد با شایر افراد اجتماع آسانتر برقرار میکند و در کنار آنها زندگی میکند.

2. احترام به قوانین اجتماعی
از آنجا که انجام مهارت های ورزشی طبق قوانین و مقررات خاص هر رشته اجرا می شود و رعایت مقررات بازی برای کلیه ی بازیکنان الزامی است،بازی موقعیتی است برای آموزش رعایت مفررات و قراردادهای اجتماعی، خصوصا برای کودکان که در سنین اولیه با مقررات اجتماعی درگیر نیستند تاثیر کاربردی دارد.

3. قضاوت اجتماعی
ورزش پدیده ای است که در آن رقابت نقش مهمی ایفا میکند و دست یابی به نتیجه گاه با اختلاف نظر ، پراکندگی در تصمیم گیری ، و در نهایت قضاوت های مختلف همراه است. قضاوت یا از طرف بازیکنان و یا یک نفر دیگر به عنوان داور انجام میشود که در هر صورت رعایت آن برای کلیه ی افراد لازم اجراست. در نتیجه ی شرکت در فعالیت های ورزشی افراد برای قضاوت بهتر در جامعه آماده میشوند و به تصمیمات اتخاذ شده احترام میگذارند و بدان عمل میکنند.

4. بروز استعدادهای اجتماعی
تربیت بدنی و ورزش وقتی توسط گروه های سنی یکسان انجام پذیرد، موجب میشود برخی استعدادهای نهفتۀ افراد ، که با فعالیت های فردی بروز نمیکند، در محیط های ورزشی شکوفا شود. کودکان و نوجوانان از طریق روابط ورزشی- اجتماعی خصوصیاتی نطیر افزایش آگاهیهای اجتماعی، کنترل احساساتاجتماعی، درک ضعف های اجتماعی خود، کسن تجربیات جدید و تصحیح تجربیات گذشته و سایر خصوصیات اجتماعی را در خود پرورش میدهند.

5. توانایی برقراری روابط اجتماعی
حالت گوشه گیری و دوری جستن از اجتماع از اجتماع ممکن است در هر سنی، خصوصا در مراحل اولیۀ کودکی یا نوجوانی ، در بعضی از افراد ایجاد شود که در نتیجۀ توانایی فرد در برقراری ارتباط با دیگران ضعیف میشود. ورزش و تربیت بدنی و شرکت در مکان های ورزشی موجب افزایش توانایی فرد در ایجاد ارتباط با دیگران میشود. بازی با دیگران پرده ی خجالت بی مورد را بر میدارد و فرد را برای ورود به اجتماع آماده میکند. فرد میتواند خصوصیات خود را در کنار ورزش به دیگران منتقل کند و حرف های گفتنی خود را به زبان آورد . کودک به وسیلۀ بازی یاد میگیرد که چگونه با دیگران ارتباط برقرار سازد و مشکلات مربوط یه روابط اجتماعی را حل کند و زندگی اجتماعی را بیاموزد و از همین طریق است که کودکان با دنیای بزرگسالان آشنا میشود.

6.احیای حس مسئولیت پذیری
میدان ورزش کلاسی است برای تقویت احساس مسئولیت پذیری در صحنه اجتماع، در این راستاست که هر کس در قبال دیگران خود را مسئول می داند. اجتماع بر اثر احساس مسئولیت فرد فرد خود می تواند پیروز و سربلند باشد، موانع ترقی و تعالی را از سر راه بردارد و راحت تر در رسیدن به اهداف خود گام نهد. گفتار دوم تاثیر ورزش در تغییر رفتار فردی تربیت بدنی بخشی از تعلیم و تربیت است که از طریق حرکت و فعالیتهای جسمانی جریان رشد را در تمام ابعاد انسانی تسهیل و هماهنگ و به شکوفایی و تکوین استعدادهای انسان کمک میکند. در روند تعلیم و تربیت، یک رشته از مفاهیم تربیتی را نمیتوان در کلاسهای درسی و نظری یاد داد و بهتر است آنها را از طریق فعالیتهای جسمانی و بازی و در قالب سرگرمیها به افراد آموزش داد. این موضوع در یادگیری و آموزش کودکان بیشتر مورد توجه و دارای اهمیت خاصی است، چنانکه امروزه روانشناسان فعالیتهای حرکتی را وسیله ای برای آموزش مفاهیم تربیتی میدانند. از آنجا که انسان در مسیر فعالیتهای جسمانی و در محیطهای ورزشی در یک محیط باز و آزاد با سایر بازیکنان برخورد و معاشرت دارد و تحت نظارت و تماشای افراد زیادیست، از محیط اطراف خود تغییر میپذیرد. این محیط ممکن است تغییرات شخصیتی، عاطفی و اجتماعی خاصی را در افراد بازیکن ایجاد کند. علاوه بر این، عامل دیگری که باعث تغییر رفتار و منش فردی در بازیکنان میشود همان تغییرات جسمانی و افزایش توانمندی بدن است که در نتیجه پرداختن فرد به ورزش حاصل شده است. از آنجا که روح و جسم دو بعد جدایی ناپذیر تشکیل دهنده انسان است و ارتباط و هماهنگی این دو بعد به وجود انسان معنی بخشیده است، تغییر در یکی از ابعاد، بعد دیگری را تحت تأثیر قرار میدهد. در نتیجه افزایش قدرت و توان فیزیکی انسان تغییراتی در منش فردی و ساختار شخصیتی او ایجاد میشود. گفته اند که افراد ورزشکار و در مجموع کسانی که دارای جسم سالم و قوی هستند نسبت به افراد ضعیف صفات پسندیده ی بارزتری دارند و صفاتی چون جوانمردی و عیاری را بیشتر در افراد قویتر و سالم تر جستجو کرده اند. تحقیقات علمی ثابت کرده است که کسانی که دارای آمادگی جسمانی بالاتری هستند صفات شایسته بیشتری دارند و اتکا به نفس و از خود گذشتگی در آنها مشهودتر است. در اینجا بخشی از اثرها و تغییر رفتار فردی که در نتیجۀ شرکت در فعالیت های جسمانی و تقویت قوای بدنی حاصل مورد بحث قرار میگیرد.

1. رفع خستگی فکری تنوع در زندگی تلخیها ، خستگیها و عصبانیها را کاهش میدهد، بر عکس، یکنواختی در زندگی انسان را به سوی ناکامی، خستگی و کوفتگی سوق میدهد. شرکت در فعالیت های ورزشی یکی از زمینه های مناسب برای سرگرمی سالم و ابزاری مفید برای رفع خستگی فکری است.

2. ایجاد و تقویت قدرت ابتکار در جریان بازیهای جمعی حالت و شکلی از مبارزه وجود دارد. در بازیهای جمعی دو گروه در مقابل هم قرار میگیرند. از آنجا که مبارزه با شکست و پیروزی همراه است ، غلبه برتصمیم حریف نیاز به ابتکار دارد. بازیکن می اندیشد تا با اجرای یک عمل ابتکاری بر رقیب خود فایق آید.

3. تقویت و شکوفا ساختن استعداد رهبری چنانچه در افراد جامعه کسانی باشند که زمینه و استعداد رهبری داشته باشند، با توجه به این که ورزش محیط آزادی برای طرح عقاید و اظهار نظر است، افراد بهتر میتوانند این گونه استعدادهای خود را شکوفا سازند و این روحیه را در خود پرورش دهند.

4. وظیفه شناسی تقسیم کار و وظایف از اصول روابط اجتماعی در هر جامعه محسوب میشود و با حیات اجتماعی رابطۀ مستقیم دارد. تعیین وظایف در تربیت بدنی و بازیهای ورزشی افراد را متوجه این اصل مهم اجتماعی میسازد که در جامعه نیز باید کار وظیفۀ خاصی را متناسب با توانایی خویش به عهده گرفت و خدمتی فراخور حال خود انجام داد تا روابط اجتماعی صحیح برقرار شود و حرکت جامعه استمرار یابد.

5. پرورش قوای ذهنی فعالیت های جسمانی و بازی افراد را در به کار انداختن نیروی ذهنی خود و در شناخت و کنترل محیط خود بازی میکند و او قادر میسازد که، بدون این که مسئولیتی را به فعالیت های خود اضافه کند، توانایی های خویش را بیازماید.

6. مبارزه با بی حوصلگی، دلتنگی و نگرانی فراغت همیشگی انسان را بی حوصله و دلتنگ میکند. انسان بی کار فرصت پیدا میکند که خاطرات گذشته را تجدید کند و در غم و اندوه گرفتار شود و یا به آینده فکر کند و دچار دلهره و اظطراب شود . تربیت بدنی در رفع این عوارض سهیم و عامل موثری است برای مبارزه با بی حوصلگی و نگرانیهای فکری افراد که نتیجۀ فراغت بیش از اندازۀ است.

ورزش و سلامت جسمانی
گفتار اول
ورزش و افزایش وزن
برای کاهش وزن و یا چربی اضافی بدن، رژیم غذایی بدون ورزش و تمرین محکوم به شکست است زیرا، همراه با از دست دادن چربی، بافت عضلانی نیز کاهش مییابد، در حالی که آنچه در کاهش وزن مورد نظر است کاهش درصد چربی بدن است نه بافت عضلانی. تودۀ عضلانی هر قدر حجیم تر باشد، کارایی و توانمندی و مقاومت بدن را در مقابل بیماریها بیشتر میکند، در صورتی که چربی اضافه در حفظ سلامتی بدن نقش مثبتی نداشته و باعث محدودیت حرکتی و مشکلات دیگر نیز خواهد شد. بیست و پنج درصد از کاهش وزنی که صرفاّ از طریق محدود کردن رژیم غذایی بوجود می آید به علت ضایعات بافت های عضلانی است. مبارزه با چاقی و لاغر شدن احتیاج به زمان دارد، زیرا افرادی که عادت به پرخوری دارند یک باره نمیتوانند میانه روی پیشه کنند یا از رژیم غذایی متناسب با احتیاجات بدن خود استفاده کنند. همچنین غیر ممکن است شخصی که زندگی غبر متحرک و غیر فعالی داشته است در مدت کوتاهی از نظر بدنی فعال شود زیرا این به لحاظ حالات خاص فیزیکی تحمل تحرک را ندارند و به خاطر بد شکل بودن بدنشان عموماّ از شرکت در فعالیت ها و بازیها، خصوصاّ فعالیتهای اجتماعی کناره گیری میکنند. سرعت کاهش وزن به اختلاف بین مقدار غذایی که بدن جذب میکند و مقداری که در بدن میسوزد بستگی دارد. امکان دارد افراد چاق که تازه شروع به ورزش میکنند حتی به جای کاهش وزن با افزایش وزن مواجه شوند. این چیزی است که اغلب افرادی که از نظر عضلانی ضعیف هستند با آن مواجه شده اند. در این حالت بافت عضلانی جایگزین بافت چربی میشود. اگر دچار اضافه وزن هستید، ممکن است که در هفته های اول اجرای تمرینها فقط نیم کیلو گرم وزن خود را کاهش دهید اما این موضوع نباید سبب نومیدی شما شود، زیرا بدن بعضی افراد در ابتدای کاهش وزن آب خود را هم چنان حفظ میکند و بعد از چند هفته شروع به دفع آن میکند و وزن بدن به سرعت کاهش می یابد. عموماّ افراد چاق، و به طور کلی افرادی که آشنایی کافی با راه های گذراندن اوقات فراغت و کسب شادی ندارند، برای رهایی از حالت افسردگی و کسب لذت به خوردن غذاهای متنوع میپردازند. ورزش یکی از راه های پرکردن اوقات فراغت است. در نتیجه ورزش وسیله ای مناسب برای درمان افسردگی و از بین بردن چاقی به حساب می آید. در هر صورت، فعالیت همراه با برنامۀ غذایی متناسب با جسم و کار فرد، علاوه بر این که تناسب عضلانی و سلامتی کلی بدن را موجب می شود، وزن بدن و درصد چربی آن را کاهش میدهد. یک برنامۀ کنترل وزن باید خصوصیات زیر را داشته باشد:
- شما را به تغییرات پایدار در عادات زندگی تشویق کند که بتوانید با آن در زندگی روزمره کنار بیاید.
- به شما یاد دهد که غذاهایی را که می خورید چگونه انتخاب کنید و نحوۀ کنترل مقدار پروتئین مصرفی را بیاموزد.
- به شما یاد دهد که چگونه هدفهای قابل قبول برگزیند و نشان دهد که چگونه به این اهداف برسید.
- میزان کالری مصرفی شما را تا حد محدود نکند که دائما گرسنه باشید و یا غذاهای خاصی را بخواهید، و یا مرتبا در طول روز کمبود انرژی داشته باشید.
- تمرینات هوازی منظم را پیشنهاد کند و یاد دهد که چگونه برنامه را بر پایۀ نیازهای خاص خود ترسیم کنید.
- برنامۀ کاهش وزنی در حد 5/0 تا یک کیلوگرم در هفته را به همراه داشته باشد. - خوردن انواع غذاها را توصیه کند.
- الگوهای رفتاری که ممکن است در مشکل اضافه وزن دخیل باشد راشناسایی و در تغییر آن به شما کمک کند.

گفتار دوم
ورزش و تصلب شرایین
داشتن یک زندگی فعال و شرکت در فعالیت های مرتبط با ورزش مسرت بخش است. تمرین بدنی برای همۀ افراد اعم از جوان و پیر مفید است و توقف فعالیت های ورزشی بعد چهل سالگی درست نیست، چرا که در این سن برخی از افراد رو به سنگین شدن و افزایش وزن میگذارند و تحرک و کار عضلانی غالباّ برایشان دشوار است. چربی در لایه های داخلی رگ های خونی، با انجام فعالیت های ورزشی تقلیل می یابد و با پایین آمدن مقدار چربی رگ های خونی هستند کاهش می یابد. افزایش تحرک و فعالیت یک عضو باعث افزایش شبکۀ مویرگی آن خواهد شد. مقایسۀ افراد فعال و غیر فعال نشان میدهد که هر یک از تارهای عضلانی افراد غیر فعال به طور متوسط با سه تا چهار مویرگ احاطه شده است، در حالی که در افراد فعال برای هر تار عضلانی پنج تا هفت مویرگ وجود دارد. علت افزایش شبکۀ مویرگی درافراد فعال و ورزشکار این است که عضلات زمانی که با حداکثر درجۀ قدرت و توان و فشار وارد بر عروق باعث توسعۀ شبکۀ مویرگی و کاهش زمینۀ ابتلا به بیماریهای تصلب شرایین میشود. در نتیجه، لازم است که افراد مبتلا به اضافه وزن را به رعایت رژیم غذایی همراه با فعالیت های جسمانی وادار کرد.

گفتار سوم
ورزش و ناراحتیهای عصبی
تنش های عصبی فعالیت غده های هورمون ساز بدن را مختل و میزان آدرنالین و کورتیزول موجود در بدن را افزایش میدهد. ازیاد این دو هورمون عوارض سویی در فشار خون، تپش قلب ایمنی و سوخت و ساز بدن دارد هر چند در سالهای اخیر برخی شیوه های هورمون درمانی دارویی برای مبارزه با تنش آزمایش شده است، به اعتراف پزشکان، این شیوه هنوز در مراحل ابتدایی تکامل خود قرار دارد و چارۀ موثری برای رویارویی با تنش های عصبی عوارض ناشی از آن به شمار نمی آید. ورزش یکی از انواع تفریحات سالم است که می تواند در این راستا نیازهای جسمی و روحی افراد را تامین کند. به خصوص برای کسانی که کارشان صرفا پرداختن به اشتغالات فکری و فشارهای شدید روانی است، ورزش راه رهایی مناسبی است. امروزه نه فقط افراد سالم از برنامه های ورزشی منظم سود میبرند بلکه روان شناسان نیز دریافته اند که تمرین ورزشی برای مداوای اشخاصی که به درجات مختلف بیمار روانی مبتلا هستند ممکن است مفید باشد.

گفتار چهارم
ورزش و مصرف دخانیات
انجام اعمال ورزشی در مصرف نکردن یا کاهش مصرف سیگار به منظور افزایش قدرت بدنی اثر روانی دارد و هنوز اطلاعات معتبری دال بر رابطۀ معکوس بین افزایش قدرت بدنی و میل نداشتن به سیگار از لحاظ فیزیولوژیکی وجود ندارد.

گفتار پنجم
نوع ورزش و سلامت
دستگاه قلب و عروق میتوان گفت که ورزش های استقامتی درمقایسه با ورزشهای قدرتی در تامین سلامتی دستگاه قلب و عروق مفیدترند. این موضوع برای کسانی که سابقۀ ورزشی ندارند و می خواهند از ورزش برای سلامت دستگاه قلب و عروق در بزرگسالی استفاده کنند باید مد نظر قرار گیرد. انجام فعالیت های قدرتی و انقباضات عضلانی که با حداکثر فشار انجام میگیرد در کار قلب افراد میان سال و بالاتر اثر منفی دارد. پیاده روی، شنا، راه رفتن تند(جاگینگ)، دوچرخه سواری از جمله ورزشهایی هستند که باعث بهبود عملکرد دستگاه قلب و عروق می شوند و استقامت عمومی بدن را که همان ظرفیت دستگاه قلبی- ریوی است افزایش میدهند. دویدن نیز ورزش مطلوب و مناسبی در کاهش وزن، تناسب عضلانی و در مجموع سلامتی عمومی بدن است

یکشنبه 29 آذر 1388 - 9:07:53 PM